KP Pruszków: 78. rocznica likwidacji getta pruszkowskiego

Pod koniec stycznia obchodzić będziemy 78. rocznicę wywózki pruszkowskich Żydów do warszawskiego getta. Serdecznie zachęcamy do włączenia we wspólne upamiętnienie tragicznych losów pruszkowskiej gminy żydowskiej. Spotykamy się w sobotę 26 stycznia o godz. 17 na placu przy ulicy Bolesława Prusa, gdzie mieściła się pruszkowska bożnica i mykwa wejście bramą przy numerze 38/40. Wydarzenie organizują wspólnie: Marian Skwara, Książnica Pruszkowska i Muzeum Dulag 121.

W listopadzie 1940 roku ponad 1300 pruszkowskich Żydów przesiedlono do getta 21 domów mieszczących się w kwartale ulic Pęcickiej (obecnie Armii Krajowej), Komorowskiej, Ceramicznej i Polnej , gdzie zmuszeni byli mieszkać w uwłaczających warunkach sanitarnych. Część z nich zmuszana była do niewolniczej pracy w Warsztatach Kolejowych na Żbikowie. 30 stycznia 1941 roku hitlerowcy rozpoczęli wywózkę jego mieszkańców do warszawskiego getta. W Archiwum Ringelbluma” zachowała się anonimowa relacja przedrukowana w Seferze Pruszków. Księdze pamięci Pruszkowa, Nadarzyna i okolic”:

__ W czwartek 30 stycznia 1941 roku o ósmej rano, kiedy wszyscy żydowscy mieszkańcy od najstarszego do najmłodszego znajdowali się już na ulicy, przyjechały pierwsze ciężarówki i zabrały pierwszy transport kobiet, dzieci i starszych mężczyzn, po czym odprowadzono ich do warsztatów, gdzie odbywała się kąpiel i dezynfekcja żydowskich wysiedleńców z Pruszkowa. Do czwartej popołudniu trwał przewóz wszystkich ludzi i bagażu. Tymczasem zdarzył się bardzo wstydliwy incydent podczas kąpieli. Otóż grupa żołnierzy wdarła się do wagonu, w którym odbywała się parówka, i nie dość, że pewnej części żydowskich kobiet i dziewcząt ogolono całkowicie włosy, to w dodatku zmuszono je, aby dały się sfotografować. Następnie, gdy władze się przekonały, że nie sposób wszystkich poddać parówce i kąpieli, wsadzono wszystkich ludzi do specjalnego pociągu i przewieziono do Warszawy. Podróż trwała prawie cztery godziny i w końcu o dziewiątej wieczorem pociąg przybył do Warszawy na Dworzec Gdański.” Ogromna większość pruszkowskich Żydów zginęła później w komorach gazowych w Treblince, gdzie znajduje się pamiątkowy kamień im poświęcony.

Wszystkich, którzy chcieliby upamiętnić tragiczne losy Pruszkowiaków, którzy deportowanych do warszawskiego getta, a następnie do obozu śmierci w Treblince, zapraszamy do wspólnego zapalenia światełka w miejscu szczególnym dla pamięci o pruszkowskiej gminie żydowskiej na placu przy ul. Bolesława Prusa, gdzie mieściła się m.in. pruszkowska bożnica, mykwa oraz biuro gminy żydowskiej.

Komitet organizacyjny:

Marian Skwara znawca dziejów Pruszkowa, autor Pruszkowscy Żydzi. Sześć dekad zamkniętych Zagładą”

Grzegorz Zegadło dyrektor Książnicy Pruszkowskiej

Małgorzata Bojanowska dyrektor Muzeum Dulag 121

Książnica Pruszkowska,

ksiaznicapruszkowska.ehost.pl/

ksiaznicapruszkowska.ehost.pl/index.php/2019/01/16/78-rocznica-likwidacji-getta-pruszkowskiego/